امروز: پنجشنبه 9 فروردین 1403
دسته بندی محصولات
بخش همکاران
لینک دوستان
بلوک کد اختصاصی

بررسی غزل در لغت

بررسی غزل در لغت دسته: تاریخ و ادبیات
بازدید: 7 بار
فرمت فایل: doc
حجم فایل: 13 کیلوبایت
تعداد صفحات فایل: 19

پیش از آغاز گفتگو در این مورد شایسته است یاد آوری شود كه آنچه در این روزگار به مناسبت دگرگونی ارزش ها و پیشرعت علوم ادبی و تغییر بینش و ارزیابی مسائل، پایه و اساس داوری است با معیارها و داوری گذشتگان كه در روزگاران پیشین می زیسته اند تفاوت فاحش دارد ولی از آنجا كه برای بررسی هر موضوع به نظر داشتن به داوری ها و معیارهای گذشته كه برخی از آن ها هنوز

قیمت فایل فقط 15,600 تومان

خرید

تعاریف غزل

پیش از آغاز گفتگو در این مورد شایسته است یاد آوری شود كه آنچه در این روزگار به مناسبت دگرگونی ارزش ها و پیشرعت علوم ادبی و تغییر بینش و ارزیابی مسائل، پایه و اساس داوری است با معیارها و داوری گذشتگان كه در روزگاران پیشین می زیسته اند تفاوت فاحش دارد ولی از آنجا كه برای بررسی هر موضوع به نظر داشتن به داوری ها و معیارهای گذشته كه برخی از آن ها هنوز همچنان وجود داشته و قابل پذیرشند نیاز هست،‌ از این رو به بررسی تعاریفی كه از پیشینیان در مورد ( غزل )‌ موجود است مبادرت می شود:

(‌فرهنگ اسلامی )‌ذیل غزل تعریف این گونه شعر را از نوشتة (‌گارسن دوتاسی ) چنین می آورد:

غزل: شعر كوتاهی است بیش از چهار و كمتر از پانزده بیت كه در مصراع اول هم قافیه است و این قافیه در مصراع چهارم و ششم و تا آخر ادامه دارد و در پایان آن معمولاً  شاعر نام خود را می آورد كه تخلص نامیده می شود.

مضمون شعر معمولاً ( عشق- تغزلی) است ولی مضامین دیگری از گونة شراب، بهاره،‌سرنوشت وغیره نیز در آن وارد می شود. شكل شعر باید بسیار ممتاز باشد وبه ویژه از نظر زبان نباید كلمات خشن و ناخوش آهنگ در آن به كار برده شود، غزل نوع شعری است كه مورد علاقه بسیار زبان های پارسی و هندو تركی است.

استاد جلال همائی دركتاب ضاعات ادبی خود می نویسد:

غزل در اصطلاح شعرای فارسی اشعاری است بریك وزن و قافیه،‌با مطلع مصرع كه حد معمول متوسط مابین پنج بیت تا دوازده بیت باشد، گاهی بیشتر از آن تا حدود پانزده و شانزده بیت، و به ندرت تا نوزده بیت نیز گفته اند، اما از پنج بیت كمتر،‌ چون از 3 و 4 بیت باشد می توان آن را غزل ناتمام گفت و كمتر از 3 بیت را به نام غزل نشاید نامید.

كلمة غزل در اصل لغت به معنی عشق بازی و حدیث و عاشقی كردن است و چون این نوع شعر بیشتر مشتمل بر سخنان عاشقانه است آن را غزل نامیده اند. ولیكن در غزل سرائی ، حدیث مغازله شرط نیست، بلكه ممكن است متضمن مضامین اخلافی و دقایق حكمت و معرفت باشد و از این نوع غزل های حكیمانه و عارفانه نیز بسیار داریم كه نمونة آن را نقل خواهیم كرد.

فرق میان غزل با تغزل قصیده آن است كه ابیات تغزل باید همه مربوط به یك موضوع و یك مطلب باشد، اما درغزل تنوع مطالب ممكن است، چندانكه آن را شرط غزل دانسته اند، غزل هر قدر لطیف تر و پرسوز و حال تر باشد مطبوعتر و گیرنده تر است و همان اندازه كه درقصیده ضخامت و جزالت مطلوبست، در الفاظ و معانی غزل باید وقت و لطافت به كار برد و از كلمات وحشی و تعبیرات خشن و ناهموار سخت احتراز كرد.

غزل در لغت

به مفاهیم غزل در فرهنگها توجه كنیم:

فرهنگ دهخدا، ( غزل) را به نقل از برخی فرهنگ ها اسم مصدر به عربی به معنی رشتن و مغزول را لغت از آن یاد كرده است و به نقل از ترجمة علامة جرجانی صف‍حة 73 ریسمان رشتم و به نقل از غیاث الغات ریسیدن آورده است.

همین فرهنگ معانی دیگرغزل را با مأخذ آن به ترتیب زیرآورده است:

* مصرعربی سخن گفتن با زبان و عشق بازی نمودن( منتهی الارب)

* حدیث زنان وحدیث عشق ایشان كردن ( آنندراج)

* محادثه با زنان ( اقرب الموارد)

* بازی كردن با محبوب، حكاین كردن از جوانی و حدیث صحبت و عشق و زنان (غیاث الغات)

* دوست داشتن، حدیث با زنان و صحبت با ایشان( تاج المصاد ربیهقی )

* ستایش كردن كسی، ثنای كسی ( مقدمه الادب زمحشری )

* سخنگوئی با زنان- عشق بازی ( منتهی الارب)

* گفتگوی پسران و دختران جوان و گفته اند به معنی عشق بازی با زنان است( اقرب الموارد)

سخنی كه در وصف زنان و عشق ایشان گفته اند،  ودر عرف شعرا، چند بیت مقرری است كه پیش قدمه زیاده از دوازده نیست و متأخران منحصر در آن ندانند، و با لفظ خواندن و سرودن و زدن و برداشتن و طرح كردن و از قلم ریختم مستعمال است.

( آنندراج)

كلام موزون و مقفی در معاشقه و وصف حال زنان، شعری با مطلع و مقطع از پنج تا پانزده بیت و بیشتر در مدح و نوازش معشوقه و مغازله با او و جز آن.

در ( كشاف اصطلاحات فنون) آمده: غزل اسم مغازله است به معنی سخن گفتن با زنان و در اصطلاح شعر عبارت است از ابیاتی چند، متحد در وزن و قافیه كه بیت اول آن ابیات مصرع باشد فقط و مشروط آن است كه متجاوز از دوازده نباشد، اگر چه بعضی شعرای سلف زیاده از دوازده هم گفته اند، فاماالحال آن طریقه غیر مسلوك است و اكثر ابیات غزل را یازده مقرر كرده اند و هر شعری كه زیاده بر آن بود، آنرا قصیده گویند، و در غزل غالباً ذكر محبوب، وصف حال محب و صفت احوال عشق و محبت بود( كذافی مجمع الضایع ) و غزل را تشبیب نیز گویند. و صاحب مجمع الضایع تشبیب را از انواع غزل شمرده است.

( فرهنگ معین) درمعانی غزل می نویسد:

حكایت كردن از جوانی و حدیث صحبت و عشق زنان.

( اسم مصدر) : سخنگوئی با زنان،‌ عشق بازی.

( در ادبیات ) : شعری مركب از چند بیت ( معمولاً‌ 7 تا 12 بیت) كه وزن آن ها مساوی و مصراع اول با آخر ابیات مقفی باشد، و موضوع آن وصف معشوق و می و مغازله است.

( در موسیقی ): یك قسمت از چهار قسمت نوبت مرتب، یعنی تألیف  كامل است و آن چهار قسمت عبارتند از :  قول، غزل ، ترانه ، فرو داشت.

تا مطربان زشوق منت آگهی دهند     قول و غزل به ساز و نوامی فرسقمت

جالب اینكه در فرهنگ معین در بیشتر موارد تركیب هائی مانند:‌ ( غزل پرداز، غزل خوان، غزل سرای ، غزل سرائی، غزلگوی) جز معانی دیگری كه به جزء اصلی كلمه مركب یعنی ( غزل) داده شدة معانی دیگری مانند: ( مطرب، در غزل- پرداز وغزل خوان و غزل سرای)‌ و (‌ مطربی ، در غزل سرائی و غزل گوئی )‌ داده شده است كه دلیل دیگری به ارتباط ادبیات غنائی به ویژه نوع غزل، با موسیقی است چنانكه اشارة شاعر ارجمند حافظ نیز در بیت:

غزلیات عراقی است سرود حافظ       كه شنید این ره دلسوز كه فریاد نكرد

نیز گواه همین معنی ومنظور از ( عراق) راهی است در موسیقی،‌ به این ترتیب با توجه به معانی و مفاهیمی كه صاحبان فرهنگ های گوناگون برای غزل آورده اند یك زمینة كلی از مفهوم غزل كه عبارت از بیان حال عشق و وصف معشوق و احوال جوانی و هم نشینی در بزم با زنان و فنون عشق بازی و گاه پیوسته با نوای مو سیقی است به دست می آید.

غزل، برجسته ترین گونة شعر غنائی فارسی

با آنچه در زمینة ادبیات غنائی گفته شد مشاهده می شود كه سابقة اشعار غنائی در ایران به مفهوم كلمات موزون و سرودهای هجائی و غیر مقفی كه همراه با آهنگ یا نوای موسیقی خوانده شود بسیار زیاد و دیرینگی آن نسبتاً به تاریخ پیدائی این گونه ادبیات در زبان برخی اقوام و ملل بسیار بیشتر است.

اگر چه همانطور كه گفته شد، آثار مكتوب بسیاری از اشعار غنائی و سرود ها جز در برخی موارد در زبان پهلوی و دری و گاه در گویش های محلی ایران در دست نیست، ولی بیشتر قراین و شواهد و آثاری كه از سرودهای خسروانی و قول شاعران بزرگ و اشاره های مكرر آنان به سرود های مزبور، به ویژه در دورة ساسانیان موجود است، گواه راستینی بر وجود این گونه ادبیات در ایران كهن می تواند باشد.

باید توجه داشت كه جز آنچه گفته شد در زمینه ادبیات و اشعار غنائی، تا صدر اسلام و از آن پس تا آغاز شعر فارسی دری، نمونه های دیگری از اشعار غنائی در ادبیات ایران نمی توان به دست داد، بلكه تجلی اشعار غنائی را به ویژه به مفهوم واقعی و تعاریفی كه برای این گونه ادبیات باز گفته شد، در نخستین جلوه های شعر موزون و مقفای فارسی دری می توان جستجو كرد، زیرا چنان كه خواهیم دید، حتی نخستین و ابتدائی ترین آثار شعر فارسی دری كه بر اساس بحور عروضی و همراه با وزن و قافیه سروده شده بود  از جلوه های غنائی بهره داشت و این كیفیت همراه با سیر تكامل شعر فارسی، در گونه های مختلف از نظر شكل به گونة مثنوی و غزل و مسمط و تركیب بند وغیره، رفته رفته به مرحلة كمال رسید،‌ ولی در این میان تنها غزل فارسی را با توجه به صفات بارز معنوی آن می توان برجسته ترین نوع ادبیات غنائی ایران به شمار آورد.

قیمت فایل فقط 15,600 تومان

خرید

برچسب ها : غزل در لغت , فرهنگ اسلامی , هنر

نظرات کاربران در مورد این کالا
تا کنون هیچ نظری درباره این کالا ثبت نگردیده است.
ارسال نظر